论语全文及翻译完整(唯美精选83句)
论语全文及翻译完整
1、2三家者以《雍》彻撤。子曰:“‘相维辟公,天子穆穆’,奚取于三家之堂?”
2、冉有说:“现在颛臾城墙坚固,而且离费邑很近。现在不把它夺取过来,将来一定会成为子孙的忧患。”
3、(译文)孔子说:“花言巧语,装出和颜悦色的样子,这种人的仁心就很少了。”
4、17子曰:“质胜文则野,文胜质则史。文质彬彬,然后君子。”(论语全文及翻译完整)。
5、(译文)孔子说:“仲由!我教你的东西你都明白了吗?知道的就是知道,不知道就是不知道,这就是智慧啊!”
6、试译:子贡问道:“全乡人都喜欢他,这人怎样?”孔子说:“不能断言他好。”“全乡人都讨厌他,这人怎样?”孔子说:“不能断言他坏。不如乡里的好人喜欢他,坏人讨厌他(更容易下判断)。”
7、试译:宰我问:“父母去世,守丧三年,为期太长。君子三年不行礼,礼仪肯定废了;三年不奏乐,音乐肯定荒了。旧谷子割掉了,新谷子长起来,钻木取火的木头也轮用了一遍,一年期限也就够了。”孔子说:“吃香白米饭,穿绫罗绸缎,你心安吗?”宰我说:“心安。”孔子说:“你心安,就做嘛。君子守孝,好饭好菜,尝了也没味道;名歌金曲,听到也不快乐;大床软被,睡着也不踏实,所以不那样做。现在你既然心安,你就做嘛。”宰我就出去了。孔子说:“这个宰我,真没良心。孩子出生三年,才能离开父母怀抱。这三年的守孝,是天下通行的。宰我对父母也能付出三年的爱心吗?”
8、(译文)孔子说:“在温习旧知识时,能有新体会、新发现、就可以当老师了。”
9、(译文)曾子说:“我每天多次反省自己,为别人办事是不是尽心竭力了呢?同朋友交往是不是做到诚实可信了呢?老师传授给我的学业是不是复习了呢?”
10、 宋代著名学者朱熹对此章评价极高,说它是入道之门,积德之基“。本章这三句话是人们非常熟悉的。历来的解释都是:学了以后,又时常温习和练习,不也高兴吗等等。三句话,一句一个意思,前后句子也没有什么连贯性。但也有人认为这样解释不符合原义,指出这里的“学”不是指学习,而是指学说和主张;“时”不能解为时常,而是时代或社会的意思,“习”不是温习,而是使用,引申为采用。而且,这三句话不是孤立的,而是前后相互连贯的。这三句的意思是:自己的学说,要是被社会采用了,那就太高兴了;退一步说,要是没有被社会所采用,可是很多朋友赞同我的学说,纷纷到我这里来讨论问题,我也感到快乐;在退一步说,即使社会不采用,人们也不理解我,我也不怨恨,这样做,不也就是君子吗?(见《齐鲁学刊》1986年第六期文)这种解释可以自圆其说,而且也有一定的道理,供读者在理解本章内容时参考。
11、 译文 孔子教学有四项内容:文献、品行、忠诚、信实。
12、试译:子贡问道:“怎么样才能说是一个士?”孔子说:“独自办事也有廉耻知道反省,出使四方能够不辜负君王的使命,可以称为士了。”子贡问:“请问次一等的。”孔子说:“宗族里头夸他孝顺,乡亲们夸他尊敬兄长。”子贡问:“请问再次一等的。”孔子说:“说话一定兑现,办事一定完成,愣头愣脑小人一个,也许可以算再次一等的士。”子贡问:“如今从政的怎么样?”孔子说:“噢,都是米桶大的人啊,怎么能算作士。”
13、(译文)有子说:“礼的应用,以和谐为贵。古代君主的治国方法,可宝贵的地方就在这里。但不论大事小事只顾按和谐的办法去做,有的时候就行不通。(这是因为)为和谐而和谐,不以礼来节制和谐,也是不可行的。”
14、6子张问行。子曰:“言忠信,行笃敬,虽蛮貊(mò)之邦行矣。言不忠信,行不笃敬,虽州里行乎哉?立,则见其参(cān)于前也;在舆,则见其倚于衡也,夫然后行。”子张书诸绅。
15、(译文)子张问孔子:“今后十世(的礼仪制度)可以预先知道吗?”孔子回答说:“商朝继承了夏朝的礼仪制度,所减少和所增加的内容是可以知道的;周朝又继承商朝的礼仪制度,所废除的和所增加的内容也是可以知道的。将来有继承周朝的,就是一百世以后的情况,也是可以预先知道的。”
16、试译:哀公问:“弟子们哪个好学啊?”孔子回答说:“有个叫颜回的好学,他从不迁怒,同样的错误从不犯两次。不幸短命死了!现在没有了,没听说有好学的了。”
17、10子张问崇德辨惑。子曰:“主忠信,徙义,崇德也。爱之欲其生,恶之欲其死。既欲其生,又欲其死,是惑也。‘诚不以富,亦祗只以异。’”
18、6子夏曰:“博学而笃志,切问而近思,仁在其中矣。”
19、试译:孔子说:“不怕别人不理解自己,只怕自己不理解别人。”
20、33子曰:“知智及之,仁不能守之,虽得之,必失之。知智及之,仁能守之,不庄以莅之,则民不敬。知智及之,仁能守之,庄以莅之,动之不以礼,未善也。”
21、试译:子路、曾皙、冉有、公西华陪孔子坐着。
22、14子曰:“不患无位,患所以立;不患莫己知,求为可知也。”
23、25子曰:“主忠信,毋友不如己者,过则勿惮改。”
24、3齐景公待孔子曰:“若季氏,则吾不能。”以季、孟之间待之。曰:“吾老矣,不能用也。”孔子行。
25、试译:孔子说:“伟大啊尧当君主!崇高啊,只有天最大,只有尧效法天。恩德浩荡啊,百姓都无法用语言颂扬了。崇高啊他的丰功伟绩!耀眼啊他的礼仪文明!”
26、2子曰:“《诗》三百,一言以蔽之,曰:‘思无邪。’”
27、6君子不以绀緅(gànzōu)饰,红紫不以为亵服。当暑,袗(zhěn)絺绤(chīxì),必表而出之。缁衣,羔裘;素衣,麑裘;黄衣,狐裘。亵裘长,短右袂(mèi)。必有寝衣,长一身有又半。狐貉之厚以居。去丧(sāng),无所不佩。非帷裳,必杀(shài)之。羔裘玄冠(guān)不以吊。吉月必朝(cháo)服而朝(cháo)。
28、试译:太宰问子贡说:“夫子是圣人吗?为何那么多本领啊?”子贡说:“本来嘛老天要让他做圣人,又让他会那么多本事。”孔子听到后,说:“太宰了解我啊!我小时候贫贱,因此能做好多小活计。真正的君子能耐多吗?不多!”
29、 子贡问曰:“有一言而可以终身行之者乎?”
30、24子曰:“法语之言,能无从乎?改之为贵。巽与之言,能无说悦乎?绎之为贵。说而不绎,从而不改,吾末如之何也已矣。”
31、(注释)①好(hào):喜爱。②恶(wù):厌恶。
32、28子曰:“众恶(wù)之,必察焉;众好(hào)之,必察焉。”
33、(译文)孔子说:“跟有仁德的人住在一起,才是好的。如果你选择的住处不是跟有仁德的人在一起,怎么能说你是明智的呢?”
34、试译:孔子说:“君子向上走,小人往下走。”
35、9子曰:“小子何莫学夫诗?诗,可以兴,可以观,可以群,可以怨。迩之事父,远之事君。多识于鸟兽草木之名。”
36、 子曰:“吾与回言终日,不违,如愚。退而省其私,亦足以发,回也不愚。”
37、译文:孔子说:“到了寒冷的时候,才知道松柏是最后凋落的。”(孔子以松柏傲霜雪为喻,赞颂志士仁人在逆境中,坚强不屈、忠贞不渝的高贵品格。)
38、 子曰:“默而识之,学而不厌,诲人不倦,何有于我哉?”
39、(译文) 季康子问孔子如何治理国家。孔子回答说:“政就是正的意思。您本人带头走正路,那么还有谁敢不走正道呢?”
40、(译文)孔子说:“能够用礼让原则来治理国家,那还有什么困难呢?不能用礼让原则来治理国家,怎么能实行礼呢?”
41、10子禽问于子贡曰:“夫子至于是邦也,必闻其政。求之与欤?抑与之与欤?”子贡曰:“夫子温、良、恭、俭、让以得之。夫子之求之也,其诸异乎人之求之与欤!”
42、试译:樊迟随同孔子出游到舞雩台下,问道:“请问什么是培养美德、修正错误、明辨是非?”孔子说:“问得好!吃苦在前,享受在后,不是培养美德吗?专挑自己的毛病,不挑别人的毛病,不是修正错误吗?一旦发起火来,性命都忘了,亲人也连累了,不是糊涂吗?”
43、 试译:子张问:“《尚书》讲的‘殷高宗守孝,三年不说话’,什么意思?”孔子回答说:“何止是高宗,古代的人都这样。君主去世,朝廷百官都听宰相的吩咐,继任国君三年不问朝政。
44、 子曰:“吾十有五而志于学,三十而立,四十而不惑,五十而知天命,六十而耳顺,七十而从心所欲,不逾矩。”
45、试译:孔子说:“看他大言不惭的,做起来可就难了。”
46、(译文)孔子说:“事奉父母,(如果父母有不对的地方),要委婉地劝说他们。(自己的意见表达了,)见父母心里不愿听从,还是要对他们恭恭敬敬,并不违抗,替他们操劳而不怨恨。”
47、(译文)孔子说:“君子懂得的是大义,小人只知道小利。”
48、试译:孔子说:“直到天寒地冻,才知道松柏是坚持到最后,风采依然啊!”
49、试译:孔子说:“对大禹,我不能评头品足。自己饮食清淡,给祖先的祭品却非常丰盛;平时穿得朴素,祭服却相当考究;自己的宫室简陋不堪,却竭尽全力兴修水利。对大禹,我没法挑毛病。”
50、37子曰:“贤者辟避世,其次辟避地,其次辟避色,其次辟避言。”子曰:“作者七人矣。”
51、试译:爱一个人,能不辛苦他磨炼他吗?忠于他,能不提醒他劝慰他吗?
52、(注释)①子产:春秋时郑国的贤宰相,著名政治家。姓公孙,名侨,字子产,在郑简公、郑定公时执政22年,使郑国能够在晋国和楚国两大强国之间得到尊敬和安全。②行己:自我修养。
53、试译:孔子说:“君子容易共事,却难以讨好他取悦他。不从正道让他欢喜,他不会欢喜的。但他用起人来,却会用人家的强处。小人难以共事,却容易讨他欢心。虽然不是从正道让他欢喜,他照样欢喜。但一旦用起人来,他就会求全责备,尽挑毛病。”
54、1-9曾子曰:“慎终(1)追远民德归厚矣。”
55、曾子曰:“吾(wú)日三省(xǐng)吾(wú)身:为(wèi)人谋而不忠乎?与朋友交而不信乎?传(chuán)不习乎?”(《学而》)
56、15子曰:“晋文公谲(jué)而不正,齐桓公正而不谲。”
57、试译:孔子说:“我曾经整天不吃,整夜不睡,一天到晚想啊想,发现没什么长进,不如学点东西。”
58、14子曰:“臧武仲以防求为后于鲁,虽曰不要(yāo)君,吾不信也。”
59、(7)人不知:此句不完整,没有说出人不知道什么。缺少宾语。一般而言,知,是了解的意思。人不知,是说别人不了解自己。
60、译文:孔子说:“聪明的人不会疑惑不定,仁德的人不会忧心忡忡,勇敢的人不会畏惧不前。”
61、试译:孔子说:“好好侍奉父母,提建议要恭敬柔和;假如父母一时不乐意接受,态度仍然要恭敬,虽不轻易放弃自己建议的初衷,却仍然精心服侍,毫无怨言。”
62、(译文)子禽问子贡说:“老师到了一个国家,总是预闻这个国家的政事。(这种资格)是他自己求得呢,还是人家国君主动给他的呢?”子贡说:“老师温良恭俭让,所以才得到这样的资格,(这种资格也可以说是求得的),但他求的方法,或许与别人的求法不同吧?”
63、(译文)孔子到了太庙,每件事都要问。有人说:“谁说此人懂得礼呀,他到了太庙里,什么事都要问别人。”孔子听到此话后说:“这就是礼呀!”
64、(译文) 司马牛问怎样做才是仁。孔子说:仁人说话是慎重的。”司马牛说:“说话慎重,这就叫做仁了吗?”孔子说:“做起来很困难,说起来能不慎重吗?”
65、试译:仲弓问什么是仁,孔子说:“出门在外,好比拜见稀有贵客,必恭必敬;使用民力,好比承办重大祭祀,诚惶诚恐。自己不乐意的,不要强加于人。在国内无怨气,在家里无怨言。”仲弓说:“冉雍虽然迟钝,还是想做到这句话。”
66、试译:孔子说:“生活富裕,地位显贵,是人人愿意的,但若不是从正道得来,君子不会要的;生活贫穷,地位低贱,是人人讨厌的,但若不是凭正道摆脱,君子不会干的。君子而失去仁德,怎么能称作君子呢?君子连一顿饭功夫都不违背仁德,匆忙紧急时一定这样,遭遇不顺时一定这样。”
67、3曾子有疾,召门弟子曰:“启予足!启予手!《诗》云:‘战战兢兢,如临深渊,如履薄冰。’而今而后,吾知免夫!小子!”
68、 子曰:“古者言之不出,耻躬之不逮也。”
69、由:仲由字(子路)(前542~前480)春秋时期鲁国卞(今山东泗水县泉林镇卞桥村)人,孔子得意门生,以政事见称。
70、(注释)①漆雕开:孔子的学生,姓漆雕,名开,字子开。②吾斯之未能信:是“吾未能信斯”的倒装,“之”是用来倒装的同。信,信心。斯,代词,指孔子让他出仕这件事。
71、(译文)子游说:“丧事做到尽哀也就可以了。”
72、子曰:“吾十有五而志于学,三十而立,四十而不惑,五十而知天命,六十而耳顺,七十而从心所欲不逾矩。”
73、18子曰:“事父母几(jī)谏,见志不从,又敬不违,劳而不怨。”
74、试译:子张想学习如何求官职、得俸禄的办法。孔子告诉他:“多听,没把握的先存疑,以为有把握的,说话还是要慎重,就会少出错;多看,没把握的先放下,有把握的,做起来还是要谨慎,就会少后悔。说话少出错,办事少后悔,官禄就在其中了。”
75、(译文)孔子说:“君子说话要谨慎,而行动要敏捷。”
76、(译文)子贡提出去掉每月初一日告祭祖庙用的活羊。孔子说:“赐,你爱惜那只羊,我却爱惜那种礼。”
77、试译:上车前一定站直了,拿好拉手绳。上车后不朝车内东看西看,不急冲冲地说话,不用手指指点点。
78、29子贡方人。子曰:“赐也,贤乎哉?夫我则不暇。”
79、 季氏旅于泰山。子谓冉有曰:“女弗能救与?”对曰:“不能。”子曰:“呜呼!曾谓泰山不如林放乎?”
80、试译:孔子说:“蛮勇好斗,厌恶贫穷,会乱来。一个人本来缺乏仁爱,而我们对他过分痛恨,也会使他乱来。”
81、 译文 孔子说:“将知识默记在心,学习时,不感到满足;教人时,不感到疲倦,这三个方面我做到了哪些呢?”
82、(译文)孔子说:“居于执政地位的人,不能宽厚待人,行礼的时候不严肃,参加丧礼时也不悲哀,这种情况我怎么能看得下去呢?”